Volg @lexvanalmelo
Hoe gezond is een worst als je er een ziektekostenverzekering en testament bij verkoopt? Klanten en deelnemende notarissen vonden de testamenten en samenlevingscontracten na drie weken al ‘een daverend succes’. Hoe het werkt en wat de bedenkingen zijn, beschreef ik in dit artikel voor Notariaat Magazine.
‘We zijn nu drie weken bezig en er zijn al een aantal honderden akten afgesloten,’ zegt HEMA-woordvoerster Judy op het Veld. ‘Wij hebben een verdubbeling van het aantal testamenten en samenlevingscontracten,’ zegt Jean-Paul Bolhaar van Hermans & Schuttevaer Notarissen, één van de zesentwintig notariskantoren die meedoen aan de notarisservice van HEMA. Het warenhuis wilde graag iets toevoegen aan zijn online diensten, mede met het oog op de ontwikkelingen in het buitenland. Zo biedt het Britse warenhuis Tesco via zijn bank bijvoorbeeld al verzekeringen en hypotheken aan. Testamenten nog niet. Maar wie googelt op ‘online will’ vindt elders diverse mogelijkheden om online een testament te maken. Bij wills.org.uk betaal je bijvoorbeeld 59 pond (70 euro) voor twee gezamenlijke testamenten en 39 pond (46,50 euro) voor een enkel. Meer dan 15 duizend mensen hebben het al gedaan.
‘In het buitenland gebeurt het al op veel grotere schaal en ik ben ervan overtuigd dat het in Nederland veel vaker gaat gebeuren,’ zegt oud-notaris Otto van de Vliet. Hij bedacht samen met de HEMA de notarisservice en is daarnaast bestuurslid bij Van Putten & Van Apeldoorn Notarissen, dat ook een HEMA-notariaat voert.
Nieuwe markt
Mensen vinden het gemakkelijk om het thuis te doen. Er is er een grote doelgroep voor de aktes, zegt HEMA. Otto van de Vliet: ‘Wij willen een nieuwe markt aanboren: mensen in standaardsituaties die nu geen geld hebben voor een testament of samenlevingscontract of het er niet aan willen uitgeven. Het levert ons zeer tevreden klanten op. Zo was er een stel dat over een paar jaar wil gaan trouwen en normaal gesproken het vacuüm niet zou hebben geregeld. Maar nu hebben ze toch een samenlevingscontract gesloten.’
Nick van Buitenen (Van Grafhorst Notarissen) vraagt zich af of er nu echt mensen op af komen die anders niet naar een notaris zouden gaan. ‘Een samenlevingscontract heeft eigenlijk alleen zin als je een huis hebt of als je jouw partner recht wil geven op jouw pensioen. Maar jonge mensen hebben vaak nog geen pensioen opgebouwd. En als je een huis koopt, zit je toch al bij de notaris.’ Van Buitenen, die positief is over de creativiteit van de bedenker, kan zich wel voorstellen dat notariskantoren nieuwe cliënten binnenhalen die niet in de mal van de standaardakte passen.
Volgens Otto van de Vliet is dat aantal niet gering: ‘Naast de standaardgevallen die we bedienen, is de notarisservice een lead generator.’
Gelezen en begrepen
Hoe werkt de service als je een testament wilt? Na een uitleg van wat een testament is en hoe de procedure verloopt, lezen we dat je als stel twee aktes nodig hebt. Voor één testament kun je niet terecht bij HEMA. Je betaalt dus 250 euro, inclusief btw, bewaring bij de notaris en opname in het centraal testamentenregister. HEMA waarschuwt ons: de notarisservice is niet voor alle gevallen geschikt, wij kunnen het advies krijgen contact op te nemen met de notaris.
Wij vullen onze persoonsgegevens in en beantwoorden een handvol vragen met ja of nee. Wij vinken aan dat wij de akte hebben gelezen én begrepen en dat de ingevulde gegevens exact overeenstemmen met onze legitimatiebewijzen. Dan drukken wij op de knop om twee aktes aan te maken. Voordat wij het kantoor kunnen kiezen, moeten wij akkoord gaan met de algemene voorwaarden. Daarin sluit HEMA zijn aansprakelijkheid voor schade uit en beperkt het notariskantoor zijn aansprakelijkheid tot maximaal het bedrag dat de verzekeraar uitkeert plus het eigen risico.
Na betaling zal het door ons geselecteerde kantoor contact met ons opnemen. Daar zullen de aktes ook worden ondertekend. De laatste twee stappen hebben wij niet gezet. Uit zuinigheid en tijdgebrek, maar ook uit de behoefte om het concept van de testamenten nog eens rustig door te lezen. Want ondanks de heldere Jip-en-Janneketaal hebben wij nog niet het gevoel dat wij onze keuzes geheel kunnen overzien. Wij gaan er vanuit dat de notaris van Hermans & Schuttevaer Notarissen al onze vragen zou hebben beantwoord.
Geld terug
Nick van Buitenen heeft al langer ervaring met aktes in leesbaar Nederlands: ‘Als mensen het niet helemaal begrijpen, durven zij vaak geen vragen te stellen. Juist als je zo’n leesbare akte hebt, krijg je als notaris veel vragen.’ Volgens hem kan een digitale vragenlijst het proces goed ondersteunen. ‘Maar menselijk contact blijft wel nodig. Je moet toch nagaan of deze akte wel overeenstemt met de wil van de cliënt.’
(De Notariswinkel, ook voor uw videotestament) wijst erop dat de notaris bovendien moet controleren of de cliënt wel wilsbekwaam is en niet onder druk staat.
Jean-Paul Bolhaar zegt dat hij in een telefoongesprek goed controleert of de standaardakte wel bij de situatie van de klant past en overeenstemt met wat de klant wil. Bij de ondertekening controleert de notaris nogmaals of de cliënt zich inderdaad bewust is van de gevolgen van de akte. ‘Kwaliteit is de basis. De klant is onze ambassadeur.’
Marianne Heuvelmans vindt de controle achteraf de omgekeerde weg en ‘een kostbaar verhaal’ als aan het einde van de rit blijkt dat de cliënt iets anders nodig heeft.
Marianne Heuvelmans is het daarmee eens: ‘Je hoort nooit het hele verhaal in de eerste tien minuten. Je moet in het begin echt doorvragen om te weten of iemand bijvoorbeeld een onecht kind heeft of gebrouilleerd is met de familie.’
Zowel Heuvelmans als Van Buitenen vragen zich bovendien af of je met een standaardakte wel altijd het voordeligst uit bent. Worden de fiscale vrijstellingen wel optimaal benut? En is 125 euro niet te duur als een gehuwde met meerderjarige kinderen eigenlijk alleen een uitsluitingsclausule nodig heeft?
Bolhaar verzekert dat de cliënt door het telefoongesprek en het gesprek bij het passeren precies krijgt wat die nodig heeft. ‘En anders: niet goed, geld terug.’
Lopende band
De vraag blijft natuurlijk hoe kantoren, die normaal gesproken meer rekenen voor een simpel testament, toekomen met een bedrag dat onder de 125 euro ligt. Want de btw en de inschrijvingskosten in het testamentenregister moeten er nog af. En hoeveel HEMA inhoudt, willen Op het Veld, Van de Vliet en Bolhaar niet zeggen.
Nick van Buitenen vraagt zich af of hier geen sprake is van verboden retourprovisie. Als ondernemer zou hij de marge die overblijft niet interessant genoeg vinden. ‘En dit lopende-bandwerk vind ik ook niet leuk.’
Otto van de Vliet zegt dat een notaris zelf moet afwegen voor welk bedrag hij een akte tekent. ‘Het is het totaalpakket, inclusief de lead generator. Overigens levert een hypotheekakte – zes uur werk voor 250 euro – ook nog steeds iets op.’
De zelfwerkzaamheid van de klant bespaart de notaris 40% aan voorwerk. Daarbij komt dat de deelnemende kantoren de controle van de gegevens ook gedeeltelijk hebben geautomatiseerd. Ja, als uit de controle bij het VIS Verificatie InformatieSysteem blijkt dat iemand een verkeerd nummer van het rijbewijs heeft opgegeven, moet je daar achteraan bellen en dat is vervelend, vindt Bolhaar. Daar staat dan weer tegenover dat het warenhuis het debiteurenrisico overneemt.
IKEA en bol.com
Bolhaar heeft tot nu toe alleen maar positieve reacties gehad, ook van bedrijven die de innovatieve houding van zijn kantoor prijzen. ‘Het is goed voor ons imago.’
Maar hoe goed is de service voor het imago van de notariële akte? Is die niet onnodig duur?
‘En wat blijft er nog over van het notariaat als wij onze meerwaarde weggeven?’ vraagt Van Buitenen zich af.
Heuvelmans: ‘Je moet de inhoud van het beroep niet op de plank leggen. Ik wil niet worden gedegradeerd tot iemand die alleen maar een handtekening en een stempel zet. Overigens voldoet de standaardakte niet bij driekwart van de mensen. Cliënten worden teleurgesteld wanneer zij toch een duurdere maatwerkakte moeten kopen. Als je echt nieuwe markten wilt aanboren, biedt dan via het grootwinkelbedrijf een strippenkaart aan waarmee je voor het eerste uur juridisch advies maar 50 euro betaalt.’
Heuvelmans en Van Buitenen werpen verder de vraag op of een niet-notaris notarieel werk mag doen? Zo ja, zullen Ikea en bol.com de notariskantoren dan niet uit de markt drukken?
Van de Vliet en Bolhaar beklemtonen dat er toch al veertien jaar vrije marktwerking is en dat de HEMA-akte is opgesteld door notarissen. Zij zien de digitale dienstverlening in de toekomst alleen maar toenemen. De jeugd van tegenwoordig is nu eenmaal gewend om alles van achter een schermpje te doen. ‘Wij moeten met hen de connectie houden!’
Van de Vliet kan zich voorstellen dat consumenten door de laagdrempeligheid straks ook notariële geldleningen via de notarisservice laten lopen – daarbij wordt de notaris nu overgeslagen. Een schuldhulpverlener sprak in Het Financieel Dagblad de wens uit dat HEMA ook huwelijkse voorwaarden gaat verkopen ‘om één der partners te beschermen tegen schuldeisers van de ander’.
Tuchtrechter
Alleen de tuchtrechter lijkt een stokje voor deze ontwikkelingen te kunnen steken. De KNB bereidt een klacht voor tegen de HEMA-notarissen. Otto van de Vliet ligt er niet wakker van.
Jean-Paul Bolhaar vindt bovendien dat de KNB de creativiteit en de marktwerking de kop indrukt. ‘Wij richten ons op de toekomst en doen het voor de cliënt.’
Van Buitenen juicht het toe dat de tuchtrechter toetst of de service wel voldoet aan de regels.