Volg @lexvanalmelo
Donald Crowhurst, een Engelse weekendzeiler, probeert geld en roem te vergaren door in zijn eentje als snelste de wereld rond te zeilen in een race. Een zakenrelatie leent hem het geld om een innovatieve trimaran te bouwen. Op voorwaarde dat Crowhurst de boot terugkoopt als hij de race niet voltooit.
Nog voor de start loopt de avonturier een achterstand op: over de 400 kilometer naar de startplaats doet hij twee weken. Maar zijn populariteit lijdt er niet onder. Samen met zijn vrouw en kinderen zwaaien vele Engelsen de innemende outsider uit. Als Crowhurst als laatste wegvaart, geeft hij zichzelf vijftig procent kans om de tocht te overleven.
Gps-systemen zijn er in 1968 nog niet. Via de radio geeft Crowhurst aan zijn PR-man de positie door van zijn boot. De PR-man maakt wereldkundig dat Crowhurst op één dag meer dan 420 kilometer heeft afgelegd. Een nieuw record! Engeland juicht.
De werkelijkheid op zee valt tegen. De boot lekt en is nog honderden mijlen verwijderd van de doorgegeven positie. Doorgaan is doodgaan, stoppen bankroet gaan.
Crowhurst ziet maar één uitweg: het radiocontact verbreken, in Brazilië aan land gaan, de boot repareren en voor de kust wachten tot de eerste boten op de terugweg Brazilië passeren. Dan zal hij weer aanhaken. Ondertussen zal hij het logboek vullen met fictieve gegevens. Wanneer hij niet als snelste aankomt, zal geen haan kraaien naar dat logboek.
Als de twee veel eerder vertrokken koplopers gepasseerd zijn, legt Crowhurst weer radiocontact. Na zeven weken radiostilte horen zijn familie en Engeland weer een teken van leven. Iedereen maakt zich op voor een glorieuze finish.
Op het onlangs gehouden Fraude Film Festival werd de documentaire over één van de spectaculairste vormen van bedrog vertoond als slotfilm. Een fraudeonderzoeker herkende in Crowhurst de tragiek van de fraudeurs die hij in zijn eigen praktijk tegenkomt.
De zeilfraude van Crowhurst vertoont opmerkelijke overeenkomsten met de beroemdste beleggingsfraudes van de afgelopen eeuw, die op naam staan van Bernie Madoff, Charles Ponzi, Ivar Krueger, Bernie Cornfeld en Michael Milken. Econome Brigitte Slot maakte er in 2009 een fraaie analyse van in een special van Justitiële Verkenningen.
Met Crowhurst hebben deze big five gemeen dat zij
- niet begonnen met zwendel
- pioniers waren wier innovaties niet meteen op deugdelijkheid kunnen worden beoordeeld
- charmant waren
- een goede PR hadden
- slachtoffers dupeerden die maar al te graag in sprookjes wilden geloven
In het kader van fraude wordt wel gezegd: als iets te mooi is om waar te zijn dan ís het ook te mooi om waar te zijn. De documentaire over Crowhurst laat zien wat fraudeur en gedupeerden doormaken als de fraaie zeepbel knapt. Mooi èn waar.