Volg @lexvanalmelo
Advocaten storten zich steeds meer op de markt van ‘interne onderzoeken’. Op het analyseren van e-mailverkeer en documenten maken zij marges van honderden euro’s per uur. De vraag is of zij ook alles vinden. De mens is de onbetrouwbare schakel.
Wat heeft Hilary Clinton te verbergen? Daar kom je moeilijk achter nu zij grote delen van haar e-mailcorrespondentie als minister van Buitenlandse Zaken via haar eigen computer en privé-mailadres afwikkelde. Anders dan in de Europese Unie zijn in de Verenigde Staten ook privé-mails, die verstuurd en ontvangen worden via de server van de baas, eigendom van de organisatie.
Als ergens stront aan de knikker is, kan een analyse van al het e-mailverkeer een groot deel van de toedracht aan het licht brengen. eDiscovery heet dat. Het is een techniek die SBM Offshore gebruikte om in Nederland en de Verenigde Staten schoon schip te maken. Een megaboete van de Braziliaanse autoriteiten wegens omkoping van Petrobras-functionarissen hangt echter nog in de lucht.
SBM heeft forensisch accountants van PwC en advocaten van Paul Hastings LLP en De Brauw Blackstone Westbroek honderd duizenden e-mails en documenten laten bekijken. Volgens het OM heeft SBM steeds openheid van zaken gegeven en meegewerkt aan het onderzoek van de FIOD en OM dat uit het interne onderzoek voortvloeide.
Bal verstoppen
Omdat justitie altijd een eigen onderzoek kan doen, is het praktisch onmogelijk om bij een eigen intern onderzoek ‘de bal te verstoppen’, zoals dat in de Verenigde Staten genoemd wordt. ‘… als dat uitkomt, ben je voor altijd af. Dus niemand haalt het in zijn hoofd om maar een millimeter af te wijken van de werkelijkheid,’ zegt Marnix Somsen van De Brauw.
De Brauw is de grootste speler op een markt die minister Van der Steur van VenJ met lede ogen ziet groeien, omdat het verschoningsrecht erdoor uitdijt.
Maar hoe vind je een speld in de hooiberg? En worden alle e-mails wel bewaard? Volgens de Amerikaanse advocaat Jason Baron archiveren juristen bijvoorbeeld bar slecht, omdat zij geen tijd hebben. Baron werd een beroemdheid in de Verenigde Staten wegens zijn kritiek op de mail-verduistering van Hillary Clinton. Baron was onlangs in Nederland bij de Europese première van The Decade of Discovery. In die film wil oud-insolventieadvocaat Joe Looby laten zien dat je miljoenen documenten en mails alleen op een slimme manier kunt doorzoeken. Daarbij doelt hij op de software van het Nederlands-Amerikaanse Zylab, dat de film sponsorde.
Volgens Zylab-bestuursvoorzitter Jan Scholtes gebruiken alle grote advocatenkantoren en enkele gespecialiseerde strafrechtkantoren – zoals Wladimiroff – zijn programma. ‘Daar doen ze heel gewichtig over. Voor analyses rekenen ze 700 euro per uur, terwijl de jongens die het doen slechts 50 euro per uur kosten.’
F-word
Je kunt je afvragen of onderzoekers het programma wel altijd goed gebruiken. Volgens de film moet je een representatieve steekproef nemen van alles wat op de servers staat. Daar haal je goede en slechte voorbeelden uit om het programma te leren zoeken.
Als je alleen ‘Booleaans’ zoekt op trefwoorden met ‘and’ of ‘or’ daartussen, vind je niet alle relevante documenten en mails. Predictive coding is daarom het devies: maak het programma steeds slimmer door het te laten leren van betere voorbeelden en voorbeelden die je niet zoekt.
Een onderzoeker van een klein, maar gerenommeerd fraude-/integriteitsonderzoeksbureau vertelde na afloop dat zij alleen Booleaans zoeken, omdat predictive coding te duur is. Of grote advocatenkantoren er wel geld voor uittrekken weet ik niet.
Een goede analyse levert uiteindelijk toch nog enkele duizenden relevante e-mails of documenten op. De meest relevante documenten worden vervolgens gelezen door mensen. Meestal zijn dat interim-juristen, die het advocatenkantoor speciaal voor de klus inhuurt en die ieder zo’n 800 e-mails per dag kunnen lezen. De uitkomsten van de data-analyse bepalen mede wie de onderzoekers gaan horen.
Mensenogen zijn een zwakke plek in het onderzoek, suggereert de door Zylab gesponsorde film. Mensen lezen documenten en e-mails volgens het F-profiel: de bovenste regels helemaal, dan slaan ze iets over, lezen de middelste regel half en de regels daaronder slecht. Mensen zijn dus onbetrouwbaar.
Al met al laat de film aardig zien waarom Hillary Clinton de mailserver van de overheid meed en waarom het niet vreemd is dat SBM Offshore bij Petrobras iets over het hoofd zag.