Volg @lexvanalmelo
Boeven zijn publiekstrekkers. Dat dacht Twan Huys al in 2012 toen hij Holleeder uitnodigde voor College Tour. Dat dacht de FIOD toen hij Enron-fraudeur Andy Fastow in juni liet optreden tijdens een tweedaags “FIOD Next College Tour”. En dat dacht de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) toen zij Fastow op 11 september jl. liet optreden in een debat over de grens van het toelaatbare. De NBA had Fastow een jaar eerder ook al op het programma gezet van De Dag van de Financial.
En in maart 2018 was Fastow “keynote speaker” op de – door het Institute for Financial Crime georganiseerde – Dag van de Fraudeonderzoeker. Op Nyenrode University was de oud-cfo van Enron ook al eens te gast.
Sinds Andy Fastow zijn straf heeft uitgezeten maakt hij een tour over de wereld met steeds dezelfde boodschap: de boekhoudtrucs van Enron vielen volgens de advocaten en juristen van Enron op zichzelf binnen de grenzen van de wet. Fastow ontving de trofee van Best cfo of the Year voor dezelfde wapenfeiten als waarvoor hij later zes jaar de cel in moest. Ter illustratie houdt Fastow dan in zijn veel te ruime kostuum zowel de trofee als zijn gevangenispasje omhoog.
Inkeer?
Vast onderdeel van de standaardlezing is ook de beschrijving van het moment dat Fastow inzag dat hij fout had gehandeld. De ene keer is dat een gesprek met zijn zoon, die hem in de bak komt opzoeken. Volgens zijn zoon mag je ook geen kauwgom met biersmaak eten als bierconsumptie verboden is. Overigens hoorde ik Fastow in 2018 op de Dag van de Fraudeonderzoeker vertellen dat hij tot inkeer kwam toen zijn zoon hem vroeg waarom hij in de cel zat als hij de wet niet had overtreden. Het andere inkeermoment is het gesprek met de bajesrabbi, die hem na acht maanden wijst op de Thora. De Thora bevat volgens Fastow 613 geboden en verboden, waarvan de laatste luidt: “Be holy”. Dus het gaat niet om de letter, maar om de geest van de wet.
Inderdaad, Andy. Maar in mitswot 613 van de Thora staat: ‘Vernietig het zaad van Amalek’. Ook de claim dat hij altijd binnen de grenzen van de wet is gebleven, roept vraagtekens op. Hij heeft toch zelf schuld bekend aan vijf vormen van fraude? Maar als je hem daarop wijst, wordt de charmante ex-boef grimmig. Fastow kan de confrontatie niet aan. Aanvankelijk zou ik Fastow vorig jaar niet alleen kort, maar ook uitgebreid interviewen. Toen puntje bij paaltje kwam liet hij via een woordvoerder weten dat hij daarvan afzag, omdat zijn lezing een verrassing moet blijven. Om die reden mogen journalisten hooguit summier schrijven over de lezing zelf. Sorry, voor de spoilers, Andy.
Wolf of Wall Street
Fastow heeft zijn straf uitgezeten en 24 miljoen dollar van zijn vermogen ingeleverd. Nu voorziet hij op een legale manier in zijn levensonderhoud. Met dank aan een geïnteresseerd publiek van cfo’s, belastingambtenaren, fraudeonderzoekers en accountants. Of het allemaal klopt wat Fastow zegt, doet er niet toe. Dat doet immers niets af aan het vermaak.
Beleggingsfraudeur Jordan Belfort trok in in 2014 een groter publiek in een stampvolle RAI. Over hem was net de film ‘Wolf of Wall Street’ uitgekomen. Belfort kan met zijn prijzige lezingen nooit de 110 miljoen dollar verdienen die hij nog moet betalen aan gedupeerden. Had hij spijt? Tegen Het Financieele Dagblad zei hij: Iedereen op Wall Street deed het toen….
Diederik Stapel is ook een fraai voorbeeld. Ik woonde eens een vraaggesprek bij met deze wetenschapsfraudeur. Bij zijn introductie werd zijn taakstraf aangestipt. Maar een kwartier later beweerde Stapel glashard dat hij niet was veroordeeld en slechts een deal had gesloten met justitie. Fraudeurs blijven ook na inkeer geloven in hun onbetrouwbare verhaal. Daarom zeg ik: eens een fraudeur, altijd een fraudeur.
Lips service
In april dit jaar trad tijdens de Dag van de Fraudeonderzoeker Roger Lips op in de voorvertoning van een onaffe documentaire. De vastgoedfraudeur houdt tegenover de fiscus en de curatoren vol dat hij geen geld heeft, maar geeft verder geen informatie. Omdat de curatoren niet willen meewerken aan de documentaire krijgt Lips ruim baan voor zijn bewering dat de curatoren een smerige oorlog tegen hem voeren. Een groter podium krijgt Lips nog even niet, want er is geen omroep die de docu wil aankopen.
Waarom vergapen fraudebestrijders en accountants zich aan iemand die niet altijd de waarheid spreekt? Volgens FIOD-opsporingsdirecteur Bert Langerak zijn de vijanden van nu de vrienden van morgen. Je kunt dus iets van de vijand leren. Maar wat dan? Fastow geeft wel voorbeelden van trucs, maar dan vooral om aan te tonen dat die op zichzelf legaal waren of zijn. Op 11 september hield hij de accountants voor dat zij ook werken in een grijs gebied. Nou, lekkere les voor de beroepsgroep die zojuist een campagne heeft gelanceerd onder het motto: Nederland kan op zijn accountants rekenen.
Wat ik Fastow moet nageven, is dat hij vorig jaar al wees op de mogelijke boekhoudfraude van General Electric. Maar die fraude ontrafelen, doet hij niet. Wie dat wel doet is Harry Markopolos, de man die iedereen waarschuwde voor de fraude van Bernie Madoff, maar naar wie niemand wilde luisteren. Geef zo’n man en andere klokkenluiders eens een podium.
Links
Markopolos over General Electric
Dit blog verscheen ook bij Mr.