‘Je moet niet alleen harde gillers aan het woord laten’

Omdat veel bedrijven ook hun (extra) schulden moeten saneren, wordt het herstel nu vele malen moeilijker dan na de vorige crisis, zegt Klaas Wagenaar, zelfstandig adviseur en oud-bestuurder van onder andere Baan Company, CapGemini, Getronics en KPMG. In BRAND – Help! Mijn bedrijf is een ‘burning platform! deelt de brandweerman zijn ervaring met crisismanagement.

Wat is een ‘burning platform’ eigenlijk?

Een bedrijf dat in een crisissituatie terecht is gekomen.

Geldt dat op dit moment niet voor elk bedrijf?

Ja. Iedereen krijgt op de een of andere manier wel iets van de huidige crisis mee. Een belangrijk deel van de omzet valt weg. Of de aanvoer van producten stokt, zodat je zelf ook niet kunt uitleveren.

De tijd lijkt niet verkeerd voor een boek over crisismanagement…

Voor het boek is dat gunstig, ja. Ik heb het in 2019 geschreven omdat ik iets wilde doen met mijn ervaringen en ik het leuk vind om een nieuwe generatie iets mee te geven. Dat deed ik al eerder met andere auteurs in Mastering Transformations. Er zijn niet zo heel veel boeken over crisismanagement geschreven vanuit de praktijk. Voordat ik adviseur werd, ben ik als bestuurder van grote bedrijven bij toeval steeds in een crisisomgeving terechtgekomen.

Bij toeval?

Nou ja, later heb ik dat ook wel een beetje opgezocht. Ik heb er een beetje mijn werk van gemaakt om de brandweerman te zijn.

Wat zou u doen als u bijvoorbeeld de ceo van Booking.com was?

Zo veel mogelijk in contact blijven met de klanten en de hotels. Help hen met vouchers, acties et cetera. Laat zien dat je er bent. En bedenk wat je gaat doen als de economie weer op gang komt. Dat geldt voor elk bedrijf. Bij deze crisis ziet de balans er vreemd uit, omdat bedrijven hun schulden verhogen door belasting uit te stellen en er nu extra financieringsruimte bij krijgen. Terwijl de ebitda en de cashflow omlaag gaan. Bedrijven moeten ook werken aan schuldsanering. Daarom wordt het herstel straks vele malen moeilijker dan na de vorige crisis.

U bent voor mondjesmaat kapitaal verstrekken, anders wordt de ondernemer lui…

Nou lui… dat is te zwaar gezegd. Maar de ondernemer moet wel scherp blijven op het gebruik van het geld en kijken waar elke euro naartoe gaat. Ondernemers hebben de laatste jaren vooral geld besteed aan de toplijn – de omzet – en te weinig geïnvesteerd in de back office, zoals IT en de financiële huishouding. Veel bedrijven gaan er tegenaan lopen dat zij aan de ene kant geld moeten besparen om de schulden te saneren, terwijl zij aan de andere kant moeten investeren in IT en digitalisering. Dat wordt een hele ingewikkelde situatie.

Een turnaroundmanager kijkt niet alleen naar de cijfers, maar moet ook goed luisteren en observeren. Waar moet-ie op letten?

Zijn wij de klant niet te veel uit het oog verloren? Wie zijn de klanten met de marges? Zitten de goeie poppetjes op de goeie plekken? Wordt er niet te veel gewerkt in silo’s. Werken we efficiënt genoeg in de supply chain? Zo worden nu vanuit Noord-Italië geen spullen meer aangevoerd. Vanuit China komt het weer langzaam op gang. Misschien moet je de productie-omgeving heroverwegen. Je moet niet alleen zoeken naar oplossingen op korte termijn, maar ook kijken naar het herstel op middellange termijn.

U schrijft: de turnaroundmanager moet ook het geduld hebben om te wachten tot introverte werknemers hun zegje hebben gedaan. Is daar wel tijd voor?

Je moet niet per se op hen wachten, maar hen wel in de gaten houden en de kans geven om iets te zeggen. Heel vaak zijn zij degenen die het bij het rechte eind hebben. Je moet dus niet alleen de harde gillers aan het woord laten.

Zijn er wel voldoende turnaroudmanagers om de branden te blussen?

Ik denk het niet. Het is altijd al een beperkte groep geweest en nu zal er meer vraag gaan komen.

Kunnen bestaande managers crisisvaardigheden ontwikkelen?

Dat is een beetje aan de late kant. Het boek is bedoeld om managers te laten nadenken over de vraag of zij voldoende geëquipeerd zijn voor een eventuele crisis. Heel veel bedrijven spelen goed en snel in op de crisis. Maar er zijn er ook die nu pas beginnen te kijken naar de tweede helft van dit jaar of naar 2021. Die denken dat alles weer terug gaat naar het oude. Maar de buffers en reserves zijn op, omdat ze te veel hebben uitgegeven. Daarom hebben ze nu te weinig spiermassa opgebouwd.

Wat vindt u van het crisismanagement van de regering?

Premier Rutte maakt op mij absoluut een hele goede indruk. Aanvankelijk was het even zoeken, maar de afgelopen weken treedt hij heel duidelijk en rustig op. Maar we zitten pas in fase één. De vraag hoe we verder moeten, wordt ingewikkelder. Je moet de zwakken in de samenleving beschermen, maar ook de economie uit het slop trekken. Meer in het algemeen vind ik dat politici soms te veel de waan van de dag volgen. Dus hoe daadkrachtig blijft de regering? Dat is afwachten. De afwegingen in fase twee en drie bepalen of we wel of niet slagen. Het zal moeizaam gaan, want er zullen ook tegenslagen zijn. Maar uiteindelijk komen we tot herstel.

Dit is een ingekorte versie van het interview dat ik maakte voor Managementboek.nl