Het gezicht van de accountancy

Waarom houdt de top van accountantskantoren zich zo stil in het publiek debat en zit die zo weinig aan talkshowtafels? Het is deels gebrek aan lef, zegt Agnes Koop-Aukes, bestuursvoorzitter van PwC Accountants Nederland tijdens een tutoyerend gesprek. “Maar de vraag is ook: is het publiek geïnteresseerd in wat wij zeggen?”

Als Agnes Koop-Aukes de kans krijgt, klimt zij gewoon op het podium en geniet zij ervan. Zo ook toen Eva Jinek haar in september uitnodigde als kandidaat-topvrouw van het jaar.

Wij zien zelden een accountant op televisie. Als je bij Jinek zit, geef je het beroep een gezicht, ook al ging het daar niet over de accountancy.

“Ja. Aanvankelijk dacht ik: waarom zou ik meedoen aan de topvrouwverkiezing? Maar al snel besefte ik dat het een manier is – en dat was mijn diepe ambitie – om de accountancy een beetje een gezicht te geven en op een positieve manier in de spotlights te zetten. Ook om te laten zien dat er vrouwen in de sector werken – al is dat met twintig procent nog niet al te veel. Het ging bij Jinek weliswaar over mij, maar er zijn dan natuurlijk ook mensen die denken ‘Oh, hey, een vrouw, een accountant, bij Eva’.”

Fraudebril

Volgens de commissie die zich buigt over de toekomst van de accountancysector staat fraude al sinds het begin van de vorige eeuw op de agenda van de accountant. Wat hebben jullie nu precies gedaan om ontdekking te verbeteren?

“In een vlog, die wij verspreiden via LinkedIn, bespreken fraudespecialist Sander Kranenburg en ik waarom onze werkzaamheden rondom fraude soms niet voldoen aan de standaarden. Zijn we als accountants voldoende kritisch en herkennen we de signalen van fraude wel voldoende? Onze forensische collega’s wel, want die zijn de hele dag bezig met fraudes.”

Gewone accountants gaan uit van de goedheid van de klant: de meeste mensen deugen?

“We zijn wel kritisch, maar ik denk dat onze forensische collega’s megascherp zijn op dit onderwerp. Zij hebben afgelopen jaar bij verschillende controles met ons mee gedraaid, ons geholpen met hun blik en bij het vastleggen van bevindingen. Die hulp blijkt zeer waardevol. Het is ook een kwestie van ervaring opdoen en die inzetten.”

Wat zijn de andere oorzaken?

“De belangrijkste is misschien wel het gebrek aan frauderisicoanalyses bij de klant. Dan is mijn vraag aan de collega’s: hoe stevig zijn wij in het voeren van het gesprek met die klant? Dagen wij die genoeg uit om hier zelf over na te denken? Wat mij betreft mogen we daar best steviger in zitten en zeggen: kom op, bedenk het, jij eerst; wij helpen. Wij hebben digitale en andere tools om ze daarbij te ondersteunen en er is dus geen reden om het niet te doen. De nieuwe mogelijkheden van digitalisering scheppen overigens ook nieuwe verwachtingen bij het maatschappelijk verkeer, dus de verwachtingskloof is nog lang niet verdwenen.”

Best bewaarde geheim

Gaat het niet meer om een prestatiekloof als accountants niet voldoen aan regels die ze zelf hebben bedacht?

“Ik ben het met je eens dat het dan eigenlijk over de prestatiekloof gaat. Wij proberen heel erg te leren van de kwesties die wij in een jaar tegenkomen. Wij proberen er een leerervaring van te maken voor de hele organisatie. En als je kijkt naar ons transparantieverslag…”

…dan zie je een paar concrete dingen, maar ook wollige teksten.

“Nou, wij hebben dit jaar voor het eerst de uitkomsten van onze oorzaakanalyse gedeeld. Dat was een paar jaar geleden ondenkbaar geweest, denk ik. Maar je kunt je wel afvragen in hoeverre de buitenwereld daar nou echt in geïnteresseerd is, haha. Ik zeg altijd: ons transparantieverslag is ons best bewaarde geheim. Ik ben in ieder geval blij dat jij het gelezen hebt.”

Pas op het allerlaatste moment, moet ik met enige schaamte bekennen.

“Zie hier de tragiek, haha. Misschien moet het korter, bondiger, meer snackable worden gemaakt. Willen wij ons verhaal vertellen of nemen wij de lezer als uitgangspunt? Misschien is less more. Jij las het ook pas net. Dus wat kunnen we nou doen om te zorgen dat jij het eerder gaat lezen?”

Misschien moet ik jullie beter volgen.

“Als jij zegt dat wij ons stil houden, weet ik niet of stil het juiste woord is. Ik denk wel dat we proberen om wat nadrukkelijker te laten zien waar we voor we staan, waar we mee bezig zijn, maar ook wat we lastig vinden. Dus voor degenen die graag lezen, schrijven we een boekje en soms een blog, ook op Accountant.nl. En wij maken vlogs, die we – zoals gezegd -verspreiden via LinkedIn, Ik vind het zelf leuker om in een filmpje iets meer van onze mystiek naar buiten brengen.”

Lef en flair

Bij jou past vloggen beter dan bij de doorsnee-accountant; je moet flair hebben.

“Ik moet eerlijk bekennen dat ik het ook een beetje heb moeten leren. Als je het vaker doet, word je er beter in heb ik ontdekt. Het gaat de een natuurlijk wat beter af dan de ander. Het vraagt om lef.”

Zijn accountants inderdaad meer mensen van de cijfers en hebben zij qua karakter niet zo de neiging om op een podium een verhaal te vertellen?

“Niets menselijks is ons vreemd. De ene heeft de flair om te vloggen, de andere mist die. Wij hebben collega’s die gewoon lekker hun werk willen doen en met de klant bezig willen zijn en het heel spannend vinden om op een podium te moeten staan. De collega’s die dat vanwege hun rol móeten, proberen we te helpen.”

Het grote publiek weten jullie nog niet te bereiken, maar het beweegt…

Toen wij die rechtszaak hadden over de boete van de AFM is een journalist van Het Financieele Dagblad een week lang met me meegelopen. Hij heeft eigenlijk overal toegang toe gehad, behalve informatie en besprekingen over klanten. Dan is het veel meer show don’t tell. Dus kom maar eens langs. Als jij het interessant vindt, kunnen wij je wel laten zien hoe onze controle-aanpak werkt. Wij nodigen andere journalisten of politici ook uit om door het dossier heen te lopen en te zien hoe dat wordt opgebouwd en wat nu eigenlijk onze rol is rondom fraude. In Jip-en-Janneketaal, zodat het voor iedereen te volgen is.”

Luisteren

Bij de kwaliteitstoetsing zie je dat accountants zich niet altijd houden aan regels, die het beroep zelf heeft verzonnen. Dan moet je toch niet vreemd moet opkijken als toezichthouders daarop reageren?

“Toen de AFM in 2014 constateerde dat onze dossiers niet goed genoeg waren, hebben wij meteen gezegd dat dat het beter moet. Wij hebben sindsdien heel hard gewerkt om de prestatiekloof te dichten, maar dat gaat stapje voor stapje. Soms gaan de verwachtingen verder dan de bestaande regelgeving. Daar moeten wij dan wel naar willen luisteren en er een beetje naar toe bewegen.”

Een uitgebreide versie van dit interview verscheen in Accountant Q4 2019