Sneeuwbalbelasting

Fiscaaljuristen aller landen, trek op naar het Binnenhof! Op 5 november komt de Franse ‘stereconoom’ Thomas Piketty naar de Tweede Kamer om te praten over financiële ongelijkheid. Piketty is de grondige versie van Karl Marx. Dus dat belooft weinig goeds voor conservatieven.

Marx voorspelde in 1867 in Das Kapital dat kapitaal tot in het oneindige zou accumuleren. Die voorspelling is niet helemaal uitgekomen, omdat twee wereldoorlogen roet in het eten van de vermogenden gooiden. Maar zijn ‘intuïtie’ was juist, schrijft Piketty in zijn meesterwerk Capital in The 21st Century*.

Piketty heeft een immense hoeveelheid gegevens uit elf landen en over bijna anderhalve een eeuw verzameld en verwerkt. De belangrijkste bevinding van zijn mondiaal-historische analyse is dat het gemiddeld rendement op kapitaal en vermogen met 4 á 5% structureel een paar procent hoger is dan de economische groei op langere termijn van 1,5%:  r > g. De geschiedenis leert dat er geen economische tegenkracht is, dus zal de politiek iets moeten doen aan de ongebreidelde kapitaalaccumulatie. Want de sneeuwbal van de superrijken wordt anders ongewenst groot, mede dankzij de rente die zij ontvangen op de staatsobligaties van overheden met een forse schuld.

Dagobert Tax

Piketty pleit voor de invoering van een soort wereldwijde Dagobert Tax. Na de Eerste Wereldoorlog was het toptarief in de Verenigde Staten 70%, terwijl de Engelse fiscus in 1940 zelfs 98% vermogensbelasting hief. Als het moet, kan het dus. Maar landen zijn nu verwikkeld in een hevige concurrentieslag met voordelige belastingregimes voor bedrijven en vermogenden.

Zo’n wereldwijde superheffing op kapitaal is een utopie, weet Piketty. Maar in de EU zou het toch moeten lukken. Hij denkt aan een progressieve belasting op alle vormen van kapitaal, met betrekkelijk lage tarieven bij de volgende schijven

vermogen	tarief
< 1 mln	0,1 – 0,5%
1-5 mln	1%
5-10 mln	2%
>100 mln	5-10%

Bij een tarief van 15% zouden staten na vijf jaar schuldenvrij zijn.

Voor de heffing en de democratische discussie over deze belasting is wereldwijde uitwisseling van bankgegevens nodig.

Piketty ontzenuwt de gedachte dat de kapitalen verdiend zijn met hard werken. De supermanagers krijgen dankzij het ‘meritocratisch extremisme’ beloningspakketten van vele miljoenen. Maar omzetten en winsten stijgen door externe factoren, niet door ondernemingsbestuurders.

Verder vergaren mensen vooral kapitalen door te erven. Liliane Bettencourt – erfgename van het L’Oréal-imperium – heeft een vermogen dat nu 30 miljard euro waard is. Volgens Piketty geeft zij een inkomen van 5 miljoen euro aan, terwijl zo’n vermogen bij een gebruikelijk rendement van 6 á 7% in een jaar met 1,8 á 2,1 miljard toeneemt. Piketty gaat er vanuit dat zij haar fiscale inkomen met legale constructies heeft verlaagd. Dat neemt niet weg dat er wereldwijd een enorme berg zwart geld is.

Erven en schenken

‘Overigens ben ik van mening dat de erfbelasting moet worden afgeschaft.’ Zo besloot de (inmiddels vertrokken) directeur van het Register Belastingadviseurs steevast zijn column in Het Register. Vermoedelijk vond hij deze tax net als belastingadviseur Arjan Thomassen ‘pure diefstal’.

Beiden wonden  zich al op voordat de staatssecretaris Wiebes van Financiën het plan lanceerde om de belastingfaciliteit voor de erfgenamen van bedrijfskapitaal af te schaffen. Hoewel het onderscheid tussen gewone en bedrijfsnalatenschappen volgens de Hoge Raad niet ongerechtvaardigd is, wekt deze bedrijfsopvolgingsfaciliteit al jaren scheve ogen.

Onder hen belastingrechtsgeleerde Arie Rijkers:‘De huidige vorm van deze faciliteit is door het parlement gejaagd door (…) staatssecretaris (…) Jan Kees de Jager. Je moet ook hier op grond van het draagkrachtbeginsel maatwerk leveren. Er is geen enkele reden voor een generieke maatregel, waarvan de effectiviteit niet is aangetoond.’

Staatssecretaris Wiebes wil ook de tijdelijke belastingvrijstelling stopzetten voor ouders die hun kinderen geld schenken om een huis te kopen. Voor Piketty is het peanuts, maar de gedachte is goed.

Evolutionair gezien is het misschien logisch dat je de portie beukenoten die je in je berenvel hebt verzameld doorgeeft aan je kinderen. Maar als de verschillen tussen families te groot worden, is een correctie nodig. Afgunst is ook slecht voor de soort.

Kortom: waarom zouden rijkdom en armoe erfelijk moeten zijn?

 

Noot

*) Een meesterwerk, omdat hij

• gigantische hoeveelheden gegevens heeft verzameld en verwerkt
• laat zien dat zijn methodologie meer oplevert dan wiskundige modellen en experimenten
• de omvangrijke bevindingen ook nog eens heel begrijpelijk heeft opgeschreven

In oktober verschijnt de Nederlandse vertaling. Als je conservatief wilt blijven, moet je dit boek negeren.

 

(Deze blog verscheen ook bij Mr.)