Zekerheid bij crowd funding

Ondernemers in het mkb kunnen nauwelijks krediet van de bank krijgen voor nieuwe plannen. En oudere mensen hebben met een afgelost huis weliswaar vermogen, maar geen geld om extra zorg te betalen. De MKB Funding Desk en de Seniorenhypotheek bieden een oplossing. 

Het NOS Journaal toont op een maandagavond in juni een Spaanse fietsenmaker die een onderhoudsvriendelijke weers- en hufterbestendige elektrische stadsfiets heeft ontworpen. In Denemarken waren er drieduizend exemplaren van besteld. Die fietsen zijn echter nooit geproduceerd, omdat de fietsenmaker geen geld kon krijgen om de productie voor te financieren.  “Toen hebben we het ontwerp aan de Denen verkocht. Maar daarmee is ook de werkgelegenheid naar Denemarken verdwenen,” zucht de fietsenmaker in de NOS-camera.

Bakker op de hoek

In Nederland is het niet anders. Daarom staken enkele partijen eerder die dag de koppen bij elkaar om alternatieve financieringsvormen voor mkb-ondernemers mogelijk te maken. Er bestaan al internetplatforms om geldvrager en geldverstrekker bij elkaar te brengen. Zoals geldvoorelkaar.nl of de bankensite Qredits.nl. Bij Qredits komen naar verluidt zo’n tweehonderd aanvragen per week binnen. Die aanvragen worden lang niet allemaal gehonoreerd. Mede omdat deze niet altijd goed zijn onderbouwd of omdat er te veel risico’s aan kleven voor particuliere financiers. Die vinden het vaak eng om hun geld aan een vreemde uit te lenen.

“Crowd funding is wel in opkomst,” zegt Rob Wolthuis van MKB-Nederland. “Naar schatting wordt zo in 2013 voor 20 miljoen euro uitgeleend. Dat is best veel en wij zien een stijgende lijn. Maar op de 350 miljard die het Nederlandse bedrijfsleven in totaal aan leningen heeft uitstaan, is het een bescheiden bedrag. Bovendien beperkt de crowd funding zich vooral tot innovatieve bedrijven. Dit initiatief is bedoeld om gewone ondernemingen te helpen. Zoals de bakker op de hoek die de zaak wil uitbreiden of een nieuwe oven nodig heeft. Daarom juichen wij het initiatief van de KNB en de NOAB toe.”

De Nederlandse Orde van Administratie- en Belastingdeskundigen (NOAB) is de branchevereniging voor administratieve en fiscale dienstverleners aan mkb-bedrijven. Er zijn bijna duizend kantoren aangesloten bij deze vereniging. De KNB werkt samen met de NOAB aan de oprichting van de MKB Funding Desk. Dit moet een internetplatform worden, waarbij vertrouwde partijen de nodige zekerheid bieden aan geldschieters en geldnemers.

Vertrouwen

KNB-bestuurslid Sander Smits: “Het gaat om een één-op-één-lening, waarbij een vermogende particulier of ondernemer geld uitleent aan een mkb-ondernemer. Zij worden bij elkaar gebracht via het internetplatform. Anders dan bij de bestaande crowd funding sites zijn bij de MKB Funding Desk mensen betrokken die de behoefte en de situatie op lokaal niveau kennen.”

Zo kent de NOAB-adviseur ondernemers die een financieringsbehoefte hebben.

NOAB-directeur Michel Hamer: “De NOAB-adviseur beoordeelt het ondernemingsplan en de financiële onderbouwing. Daarna begeleidt hij het proces van de aanvraag. Als de lening eenmaal is gesloten, monitort de adviseur de gang van zaken in het bedrijf, waardoor de ondernemer tijdig kan voldoen aan zijn aflossings- en betalingsverplichtingen.”

Daarna is het aan de notaris om de hypotheek op (bedrijfs)woning of bedrijfspand te regelen en desgewenst het leningcontract op te stellen. Een internetapplicatie beheert de lening en bewaakt de aflossingen en betalingen.

Sander Smits: “De dataopslag en de IT-faciliteiten, waar notarissen straks mee gaan werken, moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden en beveiligingseisen. Daar kijkt de KNB naar samen met experts. Het is ook belangrijk dat de werkzaamheden van de notaris voldoen aan de gedrags- een beroepsregels. De KNB gaat geen leningen beheren of incasso’s verzorgen. Feitelijk betekent dit dat het platform zichzelf zal moeten bedruipen en dat partijen een vergoeding moeten betalen als zij gebruik willen maken van de diensten van het platform.”

De notaris krijgt een vergoeding voor de werkzaamheden die hij verricht, bijvoorbeeld advieswerkzaamheden, het opmaken van overeenkomsten en akten of eventuele werkzaamheden in de beheerfase van de lening.

Michel Hamer: “Omdat de notaris, met zijn  juridische kennis intensief samenwerkt met de NOAB-adviseur, die zijn financiële en fiscale deskundigheid inbrengt, ontstaat er een unieke combinatie. Zowel de geldnemer als geldgever kunnen hierop bouwen en dat geeft vertrouwen. Het bedrag, de rente, de looptijd en de termijnen zijn onderhandelbaar en hangen af van de geldende marktomstandigheden, zoals vraag en aanbod. Wij hopen hierdoor een groot aantal mkb ondernemers te kunnen bedienen die nu niet of slechts gedeeltelijk worden geholpen door de banken.”

Eigen haard

In mei presenteerde de Taskforce Verzilveren zijn rapport Eigen haard is zilver waard. Daarin wordt duidelijk dat veel gepensioneerden zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen in hun eigen huis. Zij missen vaak de liquiditeiten om bijvoorbeeld extra zorg te betalen en zijn niet in staat de overwaarde van een huis te gelde te maken. De overwaarde van het huis dat een gepensioneerde bezit is op dit moment gemiddeld 257.000 euro. Alleen zit dat geld muurvast in stenen. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk kan de huiseigenaar een voorschot krijgen op de toekomstige verkoopopbrengst van zijn huis. In Nederland zijn deze mogelijkheden nagenoeg verdwenen door de kredietcrisis.

Al voordat de taskforce zijn rapport had uitgebracht, opperde de toenmalige KNB-voorzitter Ruud van Gerven het idee voor een Seniorenhypotheek. Want als de KNB toch bezig was met crowd funding voor mkb-ondernemers dan waren de gepensioneerden misschien ook wel een doelgroep, vertelt Sander Smits achteraf. In zijn eigen praktijk merkte Smits in december vorig jaar al dat sommige senioren vol verwachting uitkeken naar het rapport van de taskforce. De Seniorenhypotheek , die de KNB met het hypotheekadviescentrum van de Vereniging Eigen Huis ontwikkelt, speelt volgens Smits dan ook in op een sterke maatschappelijk behoefte.

In de knel

Sander Smits: “Er wordt in de notariële praktijk al gebruik gemaakt van IT-voorzieningen om leningen van ouders aan hun kinderen te voorzien van een gedegen administratief fundament. Denk aan een vader die een deel van zijn liquide vermogen wil investeren in het bedrijf van zijn kinderen, maar daarbij tevens de erfenis van de andere kinderen wil veilig stellen. Met de Seniorenhypotheek willen wij een stapje verder gaan en ook vreemden bij elkaar brengen.”

De doelgroep zou volgens Smits kunnen bestaan uit mensen van boven de vijfenzestig zijn die hun koophuis al (bijna) helemaal vrij hebben van hypotheek en die bijvoorbeeld om geld verlegen zitten voor de de bouw van een traplift of aanpassing van de badkamer. Dat bedrag zou kunnen worden uitgeleend door een organisatie of persoon die geld over heeft. Uit het rapport over verzilveren blijkt dat de behoefte aan extra zorg voor senioren groot is en dat ongeveer 300 duizend mensen in de knel komen.

De Seniorenhypotheek zou een zo simpel mogelijk product moeten zijn, dat niet wordt gekoppeld aan een verzekerings- of bankproduct. Sander Smits: “Om toestemming te krijgen van de AFM is enige standaardisatie wel wenselijk. Denkbaar zijn standaardbedragen van 25 duizend euro of een veelvoud daarvan, een rente van 4 á 5% en een looptijd van tien jaar. Het maximale bedrag dat kan worden geleend, zou op ongeveer 35 % kunnen uitkomen van de onbezwaarde WOZ-waarde. Deze cijfers zijn voorlopig, want in dit stadium van het project liggen de details van het product nog allerminst vast.

Eigen Huis Hypotheek Service, dat met zijn kleine veertig adviseurs één van de grootste hypotheekadviescentra van Nederland, zal de advisering over de Seniorenhypotheek ter hand nemen.

Hobbel

Voordat de producten de markt op kunnen, moeten er nog belangrijke stappen worden gezet. Voor de Seniorenhypotheek is, zoals gezegd, de goedkeuring nodig van de Autoriteit Financiële Markten. Een voorwaarde voor de oprichting van de MKB Funding Desk is dat het ministerie van Economisch Zaken meewerkt aan de regeling.

Sander Smits: “Wij zijn nog bezig met de AFM. Dat is nog wel een hobbel.”

Ook de steun van EZ aan de microfinanciering van het mkb staat nog niet vast. In juli gaan de MKB-Nederland, de NOAB en de KNB praten met het ministerie.

Rob Wolthuis van MKB-Nederland: “Als een bank krediet verstrekt aan een mkb-onderneming kan het ministerie van Economisch Zaken volgens Regeling Borgstelling MKB in bepaalde gevallen borg staan voor de helft van het risico. Als het misgaat wordt de schade dus fifty-fifty verdeeld. Of die borgstelling ook bij deze kredieten gaat werken, daarover moeten we het gesprek nog voeren. Maar ik ben daar wel positief over. Het is een serieus idee met twee stevige partners, die er goed over hebben nagedacht. De borgstellingsregeling is het afgelopen jaar al zo aangepast dat die ook geldt voor niet-bancaire financiering. Omdat het technisch gaat om een nieuwe combinatie van bestaande functionaliteiten kan het initiatief een vliegende start maken en denk ik dat het een goede kans van slagen heeft.”

Het zoeken van beleggers is het moeilijkste deel van het project. Om de platforms goed neer te zetten en voldoende beleggers te interesseren,  moeten de projecten bekend worden bij groot publiek. Met name voor de ondernemersfinanciering is het daarom noodzakelijk dat EZ de opstartkosten meefinanciert.

Zelf doen

Als de MKB Funding Desk en de Seniorenhypotheek er komen, ligt de bal bij de individuele notaris.

Sander Smits: “Je hebt als notaris meer instrumenten om mensen van dienst te zijn. En je bent dan in de gelegenheid om te wijzen op het belang van een levenstestament of een ‘Nu-voor-later-volmacht’. Aan een ondernemer die een lening komt afsluiten, kun je vragen of er al is nagedacht over de juiste bedrijfsstructuur om de overdracht van het bedrijf in de toekomst mogelijk te maken. Je kunt dus beter inspelen op behoeften, maar uiteindelijk zal de markt moeten uitwijzen of het gaat lukken.”

 

Dit artikel verscheen in Notariaat Magazine juli/augustus 2013